Flair / “Was sich liebt, das neckt sich” (The quarrel of lovers is the renewal of love)

This article describes common irritations in relationships, but also with mothers and friends, and how to deal with them.

As this article was published in a Dutch magazine, it is advised to use Google translate to be able and read it in your own (English) language. Also, these magazine articles quote me, Jeannette Bolck, for their stories. To get a better impression of my personal approach please visit the Cases page.

 

Was sich liebt, das neckt sich

Je houdt van hem, maar soms zou je die vieze sokken we naar zijn hoofd kunnen gooien. En van die goedbedoelde adviezen van je moeder krijg je eerder jeuk dan warme gevoelens. Waarom kunnen juist de mensen die het dichtstbij je staan het bloed onder je nagels vandaan halen?

Marieke: ‘Jacob stond zich het feestje te vervelen, terwijl ik het hartstikke gezellig vond’

 

Marieke (31): “Laatst was ik met mijn vriend Jacob op een feestje van mijn beste vriendin. Na een paar weekenden thuis op de bank hangen, was ik blij dat we er even lekker uit konden. Jacob is veel rustiger dan ik. Hij vindt het heerlijk om op de bank een film te kijken of een boek te lezen. Ik hou juist van drukte, feestjes, vrienden om me heen en lekker slap ouwehoeren. Soms vind ik die introverte, intellectuele kant van Jacob heerlijk, maar af en toe kan ik hem met zijn boeken wel achter het behang plakken. Zo stond hij zich op dat feestje duidelijk te vervelen, terwijl ik het hartstikke gezellig vond. Toen ik net uitbundig stond te dansen, kwam hij naar me toe: ‘Ik wil naar huis, ben moe.’ Verdorie, dacht ik. Dus ik zei: ‘Doe eens een beetje sociaal. Ga mijn feestje niet verpesten, omdat jij het niet naar je zin hebt.’ Op dat soort momenten kan ik hem wel wat aandoen. Dat gevoel komt dan vanuit mijn tenen.”

Iedereen heeft weleens last van haat-liefdegevoelens. Nat King Cole zong er al over: ‘Sometimes I love you, sometimes I hate you. But when I hate you, it’s because I love you.’ De ene keer zitten jullie gezellig met een wijntje op het terras, de andere keer – als hij wéér eens zijn sokken heeft laten rondslingeren – kun je hem wel wurgen. Volgens psycholoog Jeannette Bolck komt het vaak voor dat mensen zich gaan ergeren aan karaktereigenschappen die ze eerst zo leuk aan iemand vonden. “In het begin van een relatie heb je vaak behoefte aan een tegenhanger van jezelf. Ben je extravert en impulsief, dan kan het interessant zijn als je iemand tegenkomt die wat rustiger in het leven staat en eerst nadenkt voordat hij iets zegt. Ben je wat onzeker, dan is het juist fijn als je vriend sterk in zijn schoenen staat. Maar op een gegeven moment kunnen deze persoonlijke verschillen zorgen voor irritaties. Je vindt het vervelend dat je introverte vriend nooit eens mee wil naar een feestje. En je zelfverzekerde vriend heeft het soms wel heel hoog in zijn bol.”

Helaas kun je onmogelijk iemand vinden die qua gewoontes, voorkeuren en overtuigingen helemaal perfect bij je past. Iedereen komt nou eenmaal uit een ander nest en we hebben ook nog eens verschillende genen meegekregen. Juist deze verschillen kunnen zorgen voor irritaties. Jij denkt misschien: mijn vader wist wél dat hij dat lege kopje in de vaatwasser moest zetten, dus waarom kan mijn vriend dat niet? Hij denkt: mijn vader ruimde ook nooit de afwasmachine in, dus waarom zou ik het doen? De Amerikaanse psycholoog Michael Cunningham vergelijkt dit soort sociale allergieën met lichamelijke allergieën: “De eerste keer dat je ermee in aanraking komt, roept het een kleine negatieve reactie op. Maar elke volgende keer dat je ermee wordt geconfronteerd, neemt de gevoeligheid toe.” Dat is volgens hem de reden dat mensen in langdurige relaties kunnen exploderen om een pietluttigheid. De eerste natte handdoek op de grond irriteert je lichtelijk, maar de honderdste haalt zorgt ervoor dat je uit je vel springt. Wat kun je hiertegen doen? De gouden relatieregel is: je kunt niemand veranderen. Jeannette: “Stel dat je partner niet van feestjes houdt, terwijl ze voor jou wel belangrijk zijn. Vraag jezelf dan af of je die behoefte niet op een andere manier kunt bevredigen. Misschien vind je het ook prima om met een vriendin of goede vriend te gaan.” Als je elkaars verschillen respecteert, is er volgens Jeannette meestal wel ruimte voor een tussenweg. Verwacht niet dat je vriend precies zo wordt zoals jij graag zou willen, maar wees blij met kleine veranderingen. Wat volgens de psycholoog ook helpt, is die irritante eigenschap weer even door een verliefde bril bekijken. Elke irritante eigenschap heeft ook zijn charme of hangt samen met eigenschappen die je wel enorm waardeert. Je vindt het misschien vervelend dat je vriend zo onromantisch is, maar zijn nuchtere benadering is wel weer aantrekkelijk. Want als jij emotioneel overhoop ligt, kunnen zijn rationele adviezen heerlijk ontnuchterend zijn. Op dat soort momenten hou je meer van hem dan ooit tevoren.

Eefje: ‘Wat me eigenlijk stoorde, dat Erik alles zo vanzelfsprekend vindt’

 

Soms is een sok op de vloer gewoon een sok op vloer. Maar diezelfde sok kan ook aanleiding zijn tot heftige ruzies. Als een stel vastzit in een dergelijke strijd speelt er meestal iets anders. Zoals bij Eefje en Erik. Eefje (28): “Om het minste of geringste kon Erik het bloed onder mijn nagels vandaan halen. De manier waarop hij smakte tijdens het eten of botersporen achterliet in de pindakaas. De nonchalance waarmee hij de krant op de vloer gooide of dat luidkeelse gelach als hij met een vriend zat te bellen. Het waren kleine dingen, maar ik kon ze niet uitstaan. Tegelijk voelde ik me echt zo’n moeilijk mens, iemand die alleen maar kon zeuren. Mijn vriendin vroeg ooit: ‘Wat is er nou écht aan de hand? Vroeger was Erik ook een beetje lomp, maar hoorde ik je daar nooit over…’ Toen ik eens goed ging nadenken, kwam ik erachter waar al die ergernissen vandaan kwamen. Wat me eigenlijk stoorde, was dat Erik alles zo vanzelfsprekend vindt. In het begin van onze relatie deed hij veel moeite me te veroveren, maar nu kan er geen complimentje meer vanaf.”

“Heel herkenbaar”, zegt Jeannette. “De irritaties dienen hier als bliksemafleider. In veel gevallen heeft degene die zich ergert, en vaak is dat de vrouw, het gevoel dat ze te weinig aandacht krijgt of dat er geen rekening met haar wordt gehouden.” Je hebt je bijvoorbeeld prachtig aangekleed voor je vriend, maar bij thuiskomst ploft hij met een biertje voor de televisie en toont hij meer interesse voor de presentatrice dan voor jou. Of je hebt heerlijk gekookt, maar zodra de laatste hap in zijn mond is verdwenen, kruipt hij achter zijn computer. Geen bedankje of compliment. Niks. In plaats van te zeggen dat je meer aandacht wilt of onzeker bent, ga je zeuren over kleinigheden. Volgens Jeannette voel je je nou eenmaal sterker als je je ergert aan zijn tekortkomingen dan wanneer je je eigen onzekerheid of verdriet moet tonen. Herken jij dit? Onderzoek dan eerst wat de oorsprong van je irritaties is en welk gevoel eraan ten grondslag ligt: ben je onzeker, angstig of verdrietig? Leg vervolgens uit hoe je je voelt en waaraan je behoefte hebt. Zeg bijvoorbeeld dat het je niet echt te doen is om die rondslingerende sok, maar dat je onzeker bent en graag wat meer waardering zou willen.

Carlijn: ‘Kristel loopt in veel te korte rokjes en eist alle aandacht op, zo irritant’

 

Ook vriendinnen kunnen elkaar soms niet zien of luchten. Carlijn (30): “Dat heb ik met mijn vriendin Kristel. We kennen elkaar al vanaf de middelbare school. Als we met z’n tweeën zijn, is het ontzettend gezellig, maar zodra er andere mensen – en dan vooral mannen – bij zijn, erger ik me kapot aan haar. Kristel wil dan altijd in het middelpunt van de belangstelling staan. Ze loopt rond in veel te korte rokjes en eist alle aandacht op. Laatst stond ik in de kroeg met een aantrekkelijke jongen te praten toen ze zich in ons gesprek mengde en haar meest verleidelijke glimlach op zette. Op zo’n moment ontplof ik bijna.”

Volgens Jeannette is dit een goed moment voor zelfreflectie. Ergernissen zeggen namelijk iets over jezelf. Jeannette: “Als je je ontzettend ergert aan het gedrag van een vriendin, wil dat vaak zeggen dat ze iets doet wat jij ook zou willen kunnen. Het klinkt raar, maar de oorzaak van ergernissen is vaak ook jaloezie. Je vindt het zelf misschien lastig om je extravert en flinterig te gedragen. Als je vriendin dat wel kan, word je geconfronteerd met jezelf, want je loopt tegen je eigen grenzen aan. Jij durft dat niet en misschien wil je het ook niet, maar tegelijk zie je wel dat ze met haar flamboyante gedrag de aandacht naar zich toe trekt. En dát zou je stiekem ook wel willen. Het is misschien moeilijk om toe te geven dat je jaloers bent, maar als je dat durft te bespreken met een vriendin kan dat jullie vriendschap ontzettend verdiepen”, beweert Jeannette. “Je vriendin zegt misschien dat ze zelf ook heel onzeker is en zich daarom zo gedraagt. Je kunt dan tot de conclusie komen dat jullie wel anders dóen, maar eigenlijk erg op elkaar lijken.”

Marijke: ‘Mijn moeder kan me als geen ander op de zenuwen werken’

 

Maar wat nou als je je ergert aan degene die je op deze wereld heeft gezet: je bloedeigen moeder? Marijke (31): “Mijn moeder is de belangrijkste persoon in mijn leven, maar ze is ook degene die me als geen ander op de zenuwen kan werken. Ik heb een baan, een man en ben inmiddels zelf moeder. Maar nog steeds kan mijn moeder me het gevoel geven dat ik nog een kind ben. ‘Weet je zeker dat je nog een stuk taart neemt?’, zegt ze als ze vindt dat ik te dik word. En laatst begon ze opeens de inhoud van mijn keukenkastjes te herschikken. Het zal wel goed bedoeld zijn, maar van binnen begin ik dan te koken.”

“Ergernissen en haatgevoelens komen voor een groot deel voort uit empathie”, zegt Michael Cunningham. “Als je betrokken bij iemand bent, voel je die persoon zo goed aan dat hij of zij het verlengde lijkt van jezelf. Dit is heel sterk in de moeder-dochter-relatie. Doet de dochter iets fout, dan voelt het voor de moeder alsof ze zelf een fout maakt. Een moeder die vindt dat het huis van haar dochter niet schoon is, voelt zichzelf niet schoon en gaat ongevraagd een sopje maken. De meest voorkomende klacht van dochters is dat hun moeder altijd kritiek heeft. Moeders vinden op hun beurt dat dochters alles als kritiek opvatten, terwijl ze alleen maar hun bezorgdheid of belangstelling uiten.

Als je partner, vriendin, collega of moeder een gewoonte heeft waarvan hij of zij zich niet bewust is, maar die jou horendol maakt, breng het dan op een liefdevolle manier ter sprake. Waarschijnlijk is het diegene niet eens opgevallen dat het je stoort. Als blijkt dat deze persoon dit aspect aan zichzelf niet kan veranderen, is het tijd om de balans op te maken. Bedenk wat je hebt en realiseer je dat iedereen zo zijn onhebbelijkheden heeft. Jij ook! Ergernissen zijn altijd tweerichtingsverkeer: jij ergert je aan zijn rommelige karakter, hij stoorde zich eraan dat jij altijd aan het opruimen bent. Het enige wat je kunt doen, is elkaar halverwege ontmoeten óf er op een andere manie tegenaan kijken. Mensen kun je niet veranderen, wat je wél kunt doen, is het veranderen van je perspectief.

 

 

Top vijf ergernissen binnen relaties

Als je denkt aan ergernissen binnen relaties, dan denk je eerder aan grote drama’s zoals ontrouw, een verslaving of meningsverschillen, dan aan pietluttige dingen, zoals smakken tijdens het eten. Maar volgens psycholoog Michael Cunningham van de Universiteit van Louisville zijn het juist die dingen die ons storen. Hij deed er onderzoek naar. En wat bleek? Vrouwen en mannen ergeren zich aan totaal verschillende dingen:

Waaraan vrouwen zich storen bij mannen

1. Het vergeten van belangrijke data, zoals verjaardagen
2. Niet ambitieus genoeg zijn
3. Slechte gewoonten hebben, zoals boeren of winden laten
4. Kijken naar andere vrouwen
5. Koppig zijn en zijn ongelijk niet willen toegeven

 

Waaraan mannen zich storen bij vrouwen

1. Hem doodzwijgen als ze boos is
2. Oude koeien uit de sloot halen
3. Te afstandelijk of te aanhankelijk zijn
4. Kritisch zijn
5. Koppig zijn en haar ongelijk niet willen toegeven

Bron: Social Allergies in Romantic Relationships (2005), Michael Cunningham.

 

Ergernissen en oplosingen

Ergernis: Rommel in huis

In bijna alle relaties is één persoon rommeliger dan de ander. Uit onderzoek van de Columbia Universiteit in New York blijkt dat tachtig procent van de koppels die samenwonen zich ergert aan de spreekwoordelijke rondslingerende sok. Wat te doen? Je vriend zal misschien nooit zo opruimen zoals jij dat graag zou willen. Probeer je daar niet constant over op te winden, maargeef het probleem een ander plekje in je hoofd. Denk bijvoorbeeld aan de dingen die hij wél doet. Het veranderen van je perspectief kan irritaties wegnemen en verandert de hele dynamiek van je relatie.

Ergernis: Ik heb meer verantwoordelijkheden

Hoe ironisch het ook klinkt, stellen die alle verantwoordelijkheden in het huishouden delen, zijn het minst gelukkig, blijkt uit onderzoek. Omdat ze veel tijd spenderen aan meten, vergelijken en twisten over wat een eerlijke verdeling is. Het belangrijkste is dat het voor beide partners ongeveer gelijkwaardig voelt. Deel niet alles doormidden, maar neem de taken op je die je leuk vindt of die jou beter liggen.

Ergernis: Te weinig waardering krijgen

Stel je hebt heerlijk gekookt, maar je krijgt geen waardering voor alle uren die je in de keuken hebt gestaan. Soms zijn mensen zo met zichzelf bezig, dat ze vergeten ook nog sociaal te zijn. Ga niet meteen met een chagrijnig gezicht in een andere kamer zitten, maar probeer op een speelse manier je partner duidelijk te maken dat hij best wat complimenteuzer mag zijn. Zeg bijvoorbeeld hardop tegen jezelf: “Wat heb je fantastisch gekookt. Heb je die verse vis vandaag op de markt gehaald? Het smaakt heerlijk.” Op deze manier neem je controle over je eigen emoties en maak je je partner op een grappige manier iets duidelijk.

Ergernis: Hij doet het bewust

Heb je er een hekel aan als je vriend een glaasje te veel drinkt, maar hij doet het toch? Dan kun je denken: zie je wel, hij houdt niet echt van me, anders zou hij het niet doen. Het probleem is vaak niet het gedrag van je partner, maar de manier waarop jij het labelt. Ga in liefde en vriendschap niet uit van slechte bedoelingen. Als jij op zoek gaat naar bewijs dat je partner egoïstisch is, dan zul je dat bewijs ongetwijfeld vinden. Je focust je dan alleen op de dingen die je vooroordeel bevestigen en bent blind voor de dingen waaruit blijkt dat hij ook rekening met je houdt.

Ergernis: Hij is te lui

Stel: het huis is een puinhoop en er staat nog een berg was te wachten, maar je vriend ploft bij thuiskomst op de bank. Als jij dat irritant vindt, betekent het vaak dat jij dat zelf ook wel zou willen: gewoon relaxen als je daaraan behoefte hebt, ook al is het rommelig in huis. Probeer gewoon eens de boel de boel te laten. Laat de afwas staan en niet meteen alles opruimen. Als je de volgende keer reageert op een ergernis, ga je de strijd aan met jezelf, in plaats van een ander.

Bron: Psychology Today, 2010

 

Wat je kunt leren van je ergernissen

Irritaties zeggen volgens psycholoog Jeannette Bolck vaak meer over jezelf dan over de ander. Dus erger je je mateloos, dan is het tijd voor zelfreflectie. Drie vragen die je jezelf zou moeten stellen voordat je ontploft:

1. Erger ik me hier altijd aan?

Als dit niet het geval is, dan heeft het er waarschijnlijk mee te maken dat je moe bent, ongesteld moet worden of gewoon een slechte dag hebt. Reageer je niet af op je partner, maar verwen jezelf extra. Als je uitgerust bent, zul je je ook niet zo snel meer ergeren. Als het een steeds terugkerende irritatie is, moet je het gedrag van de ander niet meteen afkeuren. Dat jij je ergert, betekent niet dat hij iets fout doet. Zie het als een punt waarop jullie verschillen: ik ben zus, hij is zo. Accepteer dit en probeer een middenweg te vinden.

2. Ben ik misschien jaloers?

Soms komen ergernissen voort uit jaloezie. Kijk eens heel eerlijk naar jezelf. Ben je niet stiekem jaloers? Als je je ergert aan een vriendin die vaak te laat komt, zou je misschien zelf ook wel zo relaxed in het leven willen staan. Doe vervolgens ook iets met dit inzicht. Doe het ook wat rustiger aan en houd wat meer rekening met jezelf dan met anderen.

3. Waaraan erger ik me nou écht?

Gaat het je echt om die pietluttige dingen waarover je zeurt of speelt er iets anders? Vaak dienen ergernissen over kleine dingen als bliksemafleider voor een groter probleem. Misschien ben je onzeker en ga je vervolgens over allerlei onnozele dingen ruziën. Beter is het om het beestje gewoon bij de naam te noemen. Op die manier ben je constructief aan het communiceren en dat is de eerste stap in het oplossen van een probleem.

 

Haat en liefde in het brein

Haat en liefde liggen ook in het brein dicht bij elkaar. Tot deze conclusie kwamen Britse wetenschappers toen ze verschillende proefpersonen onder een hersenscan legden. Sommige proefpersonen kregen foto’s te zien van mensen voor wie ze diepe haat koesterden (een vervelende collega of ex-geliefde). Anderen kregen juist een foto van hun geliefde te zien. Opvallend genoeg stimuleerden haat en liefde voor een groot deel dezelfde hersengebieden. Een hersengebiedje (de putamen) dat actief werd, kan er in een liefdevolle bui voor zorgen dat je je geliefde beschermt en in kwade bui dat je de aanval inzet. Ook werd bij alle proefpersonen een gebiedje (de insulaire cortex) actief dat betrokken is bij gevoelens van pijn, verdriet en jaloezie. Bij haat en liefde komen dus heftige gevoelens vrij, die deels uit hetzelfde ‘kwabje’ komen.

Bron: PLoS OnE, oktober 2008.

 

Meer weten?

Psycholoog Jeannette Bolck heeft samen met haar collega Sabijn Arts een praktijk voor volwassenen, pubers en kinderen in Amsterdam. Voor meer informatie kun je kijken op counselingamsterdam.nl

 

Tekst: Otje van der Lelij

Illustratie: Judith van der Giessen