Angsten Verleren in een Groep

Je familie heb je niet voor het kiezen en, sorry nee, de mensen in je groepstherapie ook niet. Gelukkig maar, want anders zou je de stereotypes die jou het meest tegenstaan niet in de groep willen en laten we eerlijk zijn: waarom heb je die therapie nou juist nodig?

Beauty and the Beast

Bij binnenkomst van de acht groepsleden – waaronder de Rietveld-Studente, de Succesvolle Creatief en de CEO van een Groot Bedrijf – stond ongeveer dezelfde gedachte op ieders hoofd geschreven: “Wat doe JIJ hier?” Ik wist namelijk wel dat ze allemaal dezelfde soort klachten hadden – en had hen ook bij elkaar gezet omdat ze stuk voor stuk last hadden van paniekaanvallen en onzekere gedachten en gevoelens -, maar dat wisten ze niet van elkaar. In de eerste sessie betekende dit dat iedereen weliswaar wat over zichzelf vertelde, maar de gesprekken redelijk aan de oppervlakte bleven. Totdat we op een sessie kwamen waarbij mensen uit de groep als voorbeeld dienden voor een moment waarop ze zich onzeker of angstig voelden.

De Rietveld-Studente, met haar weelderige bos krullen, sproeten, roze shawl, rode legging en grote gympen, begon te vertellen dat ze altijd heel erg geïntimideerd raakte door mannen in pak. Naast haar zat de CEO die altijd rechtstreeks uit zijn werk kwam, in pak, met zijn aktetas. Deze CEO is een grote man met blond haar, dat strak achterover gekamd is, en van die Richard Gere knijpogen die alleen maar op stand ‘streng’ lijken te kunnen staan. Met zijn stevige houding kwam hij op de Rietveld-Studente over zoals ‘the Beast‘ op ‘Beauty‘ overkwam. Terwijl ze vanuit haar ooghoeken de CEO in de gaten hield, vertelde de Rietveld-Studente dat zelfs de mannen in pak die bij de Vodafone winkel werken haar ongemakkelijk deden voelen. De CEO draaide zich meer naar haar toe en keek haar een beetje verbaasd aan. De strengheid was van zijn gezicht verdwenen en dat gaf de Rietveld-Studente de bevestiging om te zeggen wat haar de laatste tijd opgevallen was: “De grap is dat dit gevoel inmiddels veel minder is en dat komt door jou,” ze keek de CEO nu recht aan, “en doordat je verteld hebt hoe jij last hebt van angstaanvallen tijdens je belangrijke management vergaderingen of hoe die ook heten.” De CEO wist zich even geen houding te geven en probeerde te gaan verzitten op zijn (te kleine) stoel. Hij leek zich even te schamen voor het feit dat hij bijvoorbeeld verteld had hoe hij mijn Two Minute Therapy moest bellen omdat hij dacht het niet meer aan te kunnen op zijn werk. Maar toen begon hij te glimlachen en zei: “Eigenlijk heb jij hetzelfde voor mij gedaan. Ik was namelijk altijd erg jaloers op types zoals jij: mensen die vrij van verantwoordelijkheden door het leven lijken te gaan. Maar dankzij jouw verhalen ben ik me gaan beseffen dat schijn bedriegt en iedereen uiteindelijk zijn eigen sores heeft.” Ik kon aan de uitdrukking op het gezicht van de Rietveld-Studente zien dat ‘the Beast‘ voor haar veranderd was in een aardige, oprechte man.

Leren te verleren

Uit het bovenstaande voorbeeld blijkt al hoe mensen in groepstherapie van elkaar kunnen leren. Daarbij vind ik dat het een hele mooie les kan zijn in het beseffen van wat je zelf maakt van iemands identiteit – althans het deel van iemands identiteit waar je op dat moment de meeste waarde aan hecht. Dit kan bijvoorbeeld de betekenis zijn die wij geven aan hoe mensen zich kleden: als je je zo kleed dan is alles goed of dan ben je zelfverzekerd. Afhankelijk van onze eigen onzekerheden en verlangens vinden we onszelf dus vaak minder dan een ander. Wanneer we ons daardoor laten leiden, creëert dat juist die angst.

Om hier iets aan te doen, is het belangrijk dat je je bewust bent van de gedachtes die deze onzekerheid (en soms paniek) kunnen veroorzaken – zoals mannen in pak. Een ander goed voorbeeld hiervan is de angst die wordt veroorzaakt door gedachtes die met falen te maken hebben. Zo had de Succesvolle Creatief in deze groep last van faalangst tijdens vergaderingen. Wanneer het zijn beurt was om iets te zeggen, dacht hij bijvoorbeeld: “Oh, wat moet ik gaan zeggen? Ik ga vast de mist in! Nou verwachten ze iets van me, willen ze dat ik het goed doe en zometeen zeg ik wat verkeerds…” Bij die paniek hoorde ook het feit dat zijn stem een octaaf omlaag ging zodra hij dan toch begon te praten. De Succesvolle Creatief had zelf het idee dat zijn onzekerheid daardoor extra zichtbaar was. De terugkoppeling die hij echter van de groep kreeg, die deze verlaging van zijn stem ook meegemaakt hadden, was dat dit juist een uiting van hem was waardoor ze de Succesvolle Creatief erg zelfverzekerd over vonden komen. Een goed voorbeeld dus van hoe verschillend mensen ergens tegen aan kunnen kijken en hoe ze zich door hun gedachtes daarover kunnen laten beïnvloeden.

De therapeut in therapie

Ik vind het zelf een hele mooie dynamiek, mensen samen in een groep. De leiders die er ontstaan in een groep, de volgers en dat dat ook verandert van functie. Zo nemen mensen vaak eerst de functie aan die ze in hun dagelijkse leven ook hebben (als leider of volger bijvoorbeeld), maar worden daar tijdens de groepssessies mee geconfronteerd en op uitgedaagd. Dat geldt ook voor mij: er is bijna altijd wel een moment dat de groep geïrriteerd naar de therapeut reageert. Ik vind dat alleen maar een goed moment, want dan weet ik dat ze in ieder geval een band hebben gevormd met elkaar.